سخن سردبیر: نوآوری و عملیات روانی
حجت‌اله مرادی
اين حقيقت كه تصور، قدرت اساسي ذهن انسان است، بديهي‌ترين اتفاق علمي شناخته شده همگان به‌شمار مي‌آيد. نوآوري مرهون خلاقيت ذهني آدمي در برآيند بيروني آن است و اين ويژگي او را اشرف مخلوقات كائنات ساخته است. مي‌توان گفت در صورتي كه استعداد نوآوري بشر برانگيخته نمي‌شد انسان چندان فاصله‌اي از ساير موجودات نمي‌يافت و بهره‌برداري خام از طبيعت سقف پيشرفت آن به‌شمار مي‌رفت. قدرت تصور بود كه انسان را قادر ساخت تا با اختراع گيره، انگشت شصت و با اختراع چكش، مشت را به مراتب قوي‌تر نمايد. تصور مهار شده توانست گام به گام، انسان را به قله‌هاي حيرت‌آوري از پيشرفت - كه اكنون با نگراني خاصي به آن مي‌نگرد – برساند. بي‌ترديد پيشرفت‌هاي جديد علمي و صنعتي كشور دانش‌پرور ما نيز مرهون خلاقيت و نوآوري مردان و زنان سخت‌كوش آن است. 
| |
شايعه در سازمان؛ راهنماي كارامدي سازمان
نویسنده: حجت‌اله مرادی
چكيده
اين مقاله "شايعه" را به مثابه راهنمايي در مقابله با شايعات در سازمان مطالعه و بررسي مي‌كند. كوشش شده است تا موضوع شايعه براي شناخت چگونگي كاركرد آن و آنچه مي‌توان از آن آموخت مورد بررسي قرار گيرد. شايعات اغلب دريچه‌اي رو به سوي جامعه‌اند و مي‌توانند براي سنجش، نظارت و كسب حمايت لازم به منظور شكست روندهاي ناسالم در سازمان، اطلاعات گرانبهايي ارائه كنند. در اين مقاله دو نوع متمايز از تجزيه و تحليل‌هاي مربوط به شايعات در سازمان، مورد استفاده قرار مي‌گيرد. نوع انگيزشي، مبين احساسات كاركنان و هيجانات تخليه نشده‌اي است كه ممكن است به گسترش خصومت نسبت به مديران بينجامد. نشانه‌هايي از انتظارات غيرواقعي نيز ديده مي‌شود كه در صورت عدم درك آنها ممكن است سطوح خصومت افزايش يابد. موضوع دسته‌بندي شايعه باعث شناخت نگراني‌هاي كاركنان مي‌شود و نشان‌دهنده اين است كه دغدغه‌ها و واهمه‌هاي خاصي درباره همكاري با مديران وجود دارد. بنابراين در اين مقاله راه‌هاي تعامل و مقابله با شايعه مورد بررسي قرار مي‌گيرد. از آنجا كه شايعات بر مهارت‌هاي مؤثر ارتباطي استوارند، سبك ارتباطي و فرهنگي مورد مقايسه قرار گرفته و براي يافتن راه‌هاي درمان شايعه‌پردازي تلاش مي‌شود. يافته‌هاي مورد نظر در اين مقاله مي‌توانند با اطلاع‌رساني به مديران نسبت به ذهنيات كاركنان به آنها كمك كنند، از اين رو آنها مي‌توانند پيام‌ها را اصلاح كرده تا نگراني‌ها و ترس‌هاي عمده كاركنان مورد توجه و نظر قرار گيرد.
واژگان كليدي: شايعه، سازمان، انواع شايعه، سازمان‌هاي نظامي.
| |
تحليل عمليات رواني شبكه‌هاي ماهواره‌اي در حوادث سال 1385 آذربايجان
نویسنده: فريده خدامرادي
چكيده
اين پژوهش از آن رو به سامان رسيد كه اولاً نقش و كاركرد شبكه‌هاي ماهواره‌اي فارسي زبان را در عمليات رواني عليه جمهوري اسلامي مورد كاوش نظام‌مند قرار دهد. ثانياً نقش شبكه‌هاي ماهواره‌اي را در حوادث و اغتشاشات بهار 1385 آذربايجان، شناسايي و تحليل كند. و ثالثاً با بهره‌گيري از مباني و ادبيات موضوع و يافته‌هاي پژوهش، راهكارهايي را براي مقابله با عمليات رواني آتي شبكه‌هاي ماهواره‌اي معرفي نمايد. براي تحقق اين اهداف، نخست ادبيات تحقيق مرور شد آنگاه با بهره‌گيري از دو روش "تحليل محتوا" و "زمينه‌يابي از صاحب‌نظران"، روش‌ها و اصول عمليات رواني سه شبكه ماهواره‌اي، يعني صداي امريكا، اميد و جام‌جم، مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. سپس نتايج به دست آمده با استفاده از آمارهاي توصيفي و آزمون آماري غيرپارامتريك بيونوميال، تجزيه و تحليل شد. اين نتايج آشكار ساخت كه شبكه‌هاي مذكور اولاً از چندين روش عمليات رواني عليه جمهوري اسلامي استفاده نموده‌اند (و مي‌نمايند ) و ثانياً در عمليات رواني خود از پنج اصل كليدي بيش از ساير اصول استفاده كرده‌اند (و مي‌نمايند).
واژگان كليدي: عمليات رواني، بحران، اغتشاش، عمليات رواني رسانه‌اي، حوادث آذربايجان.
| |
راهكارهاي امريكا در جنگ نرم با جمهوري اسلامي ايران
نویسنده: مهسا ماه‌پيشانيان
چكيده
امروزه با كوچك‌تر و پيچيده‌تر شدن جهان به واسطه رشد روزافزون وسايل ارتباط جمعي از قبيل اينترنت و ماهواره معادلات گذشته در تنظيم روابط بين كشورها تا حدود زيادي به هم خورده و جاي خود را به معادلات جديدي داده است؛ به گونه‌اي كه به جاي به كارگيري مستقيم زور، توجه قدرت‌ها به استفاده از قدرت نرم و ايجاد تغييرات از طريق مسالمت‌آميز با به كارگيري شيوه‌هاي نوين مداخله در امور داخلي كشورها جلب شده است. علاوه بر اين، در اين دوران رسانه‌ها به مثابه ابزاري اساسي براي اِعمال سياست‌هاي قدرت‌هاي زورمدار به كار مي‌روند و رقابتي جهاني در عرصه نبرد رسانه‌اي شكل گرفته است. در اين ميان جنگ نرم با هدف گرفتن فكر و انديشه ملت‌ها نقش مهمي را در سست نمودن حلقه‌هاي فكري و فرهنگي جوامع ايفا مي‌كند. در اين خصوص، امريكا سعي دارد با ارائه تعريف جديدي از تروريسم و آزادي‌خواهي جنگ نرم گسترده‌اي را عليه ديگر كشورها از جمله ايران شكل دهد. در اين مقاله راهكارهاي اين كشور براي مقابله نرم با جمهوري اسلامي ايران مورد مطالعه و بررسي قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: جنگ نرم، قدرت نرم، ناتوي فرهنگي، جنگ رسانه‌اي، شبكه‌سازي.
| |
ناتوي فرهنگي، كارويژه‌هاي آن و راهبردهاي مقابله
نویسنده: علي‌محمد نائيني
چكيده
ناتوي فرهنگي مفهومي است كه مقام معظم رهبري، حضرت آيت‌الله العظمي خامنه‌اي طي سفر استاني در سال 1385 در سمنان در جمع اساتيد و دانشجويان آن استان، با عنوان تحول در كارويژه و استراتژي ناتو به منظور توجه و هوشياري نخبگان جهان اسلام و جمهوري اسلامي مطرح نمودند. چگونگي تحول در كارويژه ناتو از رويكرد نظامي – امنيتي به عنوان مهم‌ترين ساختار نظامي غرب در صحنه اروپا با هدف بازدارندگي اتحاد جماهير شوروي سابق پس از جنگ جهاني دوم به رويكرد فرهنگي و كارويژه‌هاي ناتوي فرهنگي در محيط امنيتي جديد پس از جنگ سرد، به ويژه در جهان اسلام و همچنين راهبردهاي مقابله با ناتوي فرهنگي موضوعي است كه در اين مقاله به بررسي آن پرداخته شده است. سؤال اصلي در اين نوشتار اين است كه سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) كه فلسفه وجودي و بقاي آن پس از جنگ جهاني دوم و در طول جنگ سرد، با سياست بازدارندگي دفاعي و تحديد اتحاد جماهير شوروي سابق شكل گرفته بود چگونه توانست پس از پايان جنگ سرد و فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در دهه 1990 با توجه به تحول در ماهيت قدرت و امنيت جهاني، خود را با محيط جديد تطبيق دهد و نقش هژمونيك خود را به رهبري امريكا افزايش دهد، و با توجه به محيط و موقعيت جديد، ماهيت و كارويژه ناتوي فرهنگي چيست و در استراتژي نوين ناتو چه جايگاهي دارد؟
واژگان كليدي: ناتو، ناتوي فرهنگي، جنگ سرد، جنگ نرم، استعمار فرانو، جهاني‌سازي فرهنگ.
| |
محورهاي عمليات رواني غرب عليه جمهوري اسلامي ايران
نویسنده: سجاد كريمي پاشاكي
چكيده
تروريسم، در قرن حاضر بهانه‌اي براي جنگ‌افروزي قدرت‌هاي بزرگ به شمار مي‌آيد، هرچند كه اصل مبارزه با تروريسم و گروه‌هاي تروريستي در چارچوب تأمين امنيت ملي، توجيه‌پذير است، اما استراتژي ابرقدرت‌ها به منظور نوقلمروخواهي در پس فرافكني‌هاي رسانه‌اي و تحريف واقعيت از طريق پايگاه‌هاي خبري پنهان مانده است. از آنجا كه حمايت از تروريسم و گروه‌هاي تروريستي از اتهاماتي است كه به ايران نسبت داده مي‌شود و درخصوص آن تبليغات گسترده‌اي صورت مي‌گيرد، پرسش اصلي اين تحقيق آن است كه: ابعاد جنگ رواني ايالات متحده با موضوعيت تروريسم عليه ايران چيست؟ و چه عواملي باعث تروريست ناميدن جمهوري اسلامي ايران شده‌اند؟ به نظر مي‌رسد هدف امريكا از به راه انداختن جنگ رواني عليه ايران با موضوعيت تروريسم تحت‌الشعاع قرار دادن افكارعمومي جهانيان و كم اثر كردن قدرت نفوذ ايران در سطح جهان و در نهايت انزواي آن است و در اين راستا، از مسائلي همچون صدور انقلاب، گروگان‌گيري لانه جاسوسي، حمايت از گروه‌هاي مجاهد اسلامي و تلاش براي دستيابي به انرژي صلح‌آميز هسته‌اي استفاده مي‌برد. اين مقاله، به ماهيت جنگ رواني با محوريت تروريسم، عليه جمهوري اسلامي ايران پرداخته است و يادآور مي‌شود كه: نداشتن برخوردي مناسب و به هنگام، با اين‌گونه تبليغات نادرست، ضمن داشتن آثار سوء سياسي، اقتصادي و فرهنگي، ممكن است بهانه‌اي براي اقدامات آتي دشمنان باشد.
واژگان كليدي: جنگ رواني، تروريسم، جمهوري اسلامي ايران، امريكا، فرافكني.
| |
افكارعمومي در جنگ 33 روزه لبنان، فرايند شكل‌گيري و تحول آن
نویسنده: احمد باصري
چكيده
رژيم صهيونيستي به بهانه اسارت دو سربازش به دست حزب‌الله با هدف خلع سلاح مقاومت و بر هم زدن نظم و آرايش نظامي حزب‌الله و خلع سلاح مقاومت اسلامي و بازسازي اقتدار از دست رفته خود پس از عقب‌نشيني سال 2000 با همه توان به مردم بي‌دفاع لبنان حمله كرد. در طي اين حملات، كارشناسان عمليات رواني رژيم صهيونيستي به توجيه و قانوني جلوه دادن اين جنگ پرداختند و تلاش كردند جريان جنگ و درگيري را به گونه‌اي به تصوير بكشند كه در آن رژيم صهيونيستي در نقش چهره‌اي كه با اكراه و بي‌ميلي درگير جنگ شده است، نمايان شود. دستگاه تبليغاتي امريكا و رژيم صهيونيستي در اين عمليات در پي زير سؤال بردن مشروعيت مقاومت اسلامي و رويگرداني افكارعمومي از حزب‌الله و زمينه‌سازي براي اعمال فشار سياسي به جمهوري اسلامي ايران بودند، چنانچه در روزهاي نخست جنگ 33 روزه توفيقاتي نيز به دست آوردند، اما حزب‌الله به دليل استراتژي مردمي خود و با به‌كارگيري جنگ رسانه‌اي و استفاده از كلام پرنفوذ دبيركل خود سيدحسن نصرالله و سخنراني‌ها و پيام‌هاي تأثيرگذار او كه از طريق شبكه‌هاي تلويزيوني العالم، العربيه و الجزيره پخش مي‌شد، توانست فضاي سياسي و رواني را به نفع خود تغيير دهد، به نحوي كه پس از طي روزهاي اول جنگ مردم لبنان تقريباً يكپارچه از حزب‌الله حمايت كردند تا جايي كه همه گزارش‌هاي رسانه‌هاي جمعي امريكا حاكي از حمايت‌هاي مردم لبنان از حزب‌الله بود. بنا به اعتراف اين منابع 83 درصد مسيحيان لبنان هم از حزب‌الله حمايت كردند. هدف اين مقاله واكاوي روند شكل‌گيري افكارعمومي در دو سوي ميدان نبرد در جنگ 33 روزه است.
واژگان كليدي: جنگ 33 روزه، لبنان، افكارعمومي، عمليات رواني، حزب‌الله.
| |
قدرت نرم: ابزار موفقيت در سياست جهاني
نویسنده: ژوزف ناي/ مترجم: عسگر قهرمانپور بناب
اشاره
قدرت نرم توانايي دستيابي به اهداف و آمال مطلوب از طريق جلب حمايت افكار عمومي جامعه و نخبگان، و اقناع اذهان به جاي اعمال فشار است. اين بعد متأخر قدرت، از منابع فرهنگ، عقايد، باورها، و آداب و سنن اجتماعي نشئت مي‌گيرد. پيشرفت چشمگير فناوري اطلاعات در دوران جديد به رشد روزافزون ارتباطات منجر شده و مرزهاي جغرافيايي را درنورديده است. امروزه اين قدرت نقش مهمي در عرصه روابط بين‌الملل و مانور واحدهاي سياسي يافته است. با توجه به اين مسئله، پرسش اساسي اين است كه تأثير قدرت نرم در مديريت تعارضات بين‌المللي به چه ميزان است. ژوزف ناي بر اين تأثير تأكيد مي‌ورزد و معتقد است امريكا در نقش كشوري كه بيشترين توانايي را در اين زمينه دارد مي‌تواند با استفاده از اين قدرت نقش مهمي در كنترل و هدايت تعارضات جهاني ايفا كند. اين مقاله الگوي نگرش غربي به مقوله قدرت نرم را از منظر برجسته‌ترين صاحب‌نظران آن ارائه، و فرصت شناسايي راهكارها و روش‌هاي امريكا در پروژه فروپاشي نظام‌هاي مخالف خود را به دست مي‌دهد.
واژگان كليدي: قدرت نرم، قدرت سخت، ايالات متحده، منازعات بين‌المللي، عصر اطلاعات.
| |
سياست و رسانه‌ها: بحران اعتمادسازي
نویسنده: جيمز استانير/ مترجم: داود علمايي
چكيده
در جهان كنوني، اجراي سياست‌هاي حكومت‌ها و دولت‌ها بدون توجه به افكارعمومي ميسر نيست. رسانه‌ها به مثابه حلقه واسط دولت و افكارعمومي نقش اساسي در نضج اراده سياسي حكومت‌ها ايفا مي‌كنند و موفقيت و شكست هر طرح به ميزان زيادي به نحوه عملكرد رسانه‌اي آن وابسته است. در آستانه حمله نيروهاي ائتلاف به عراق در سال 2003، تبليغات رسانه‌اي غرب از جمله انگليس به متقاعدسازي افكارعمومي براي توجيه اين حمله اقدام كرد. انباشت سلاح‌هاي كشتارجمعي و حمايت از تروريسم به وسيله عراق دو سوژه اصلي رسانه‌ها براي اقناع افكارعمومي داخلي انگليس بود. هر چند رسانه‌هاي اين كشور در اين زمينه به موفقيت كامل دست نيافتند، امّا با پايان يافتن جنگ و آشكار شدن بي‌پايه بودن اتهامات آنان به عراق، دولت انگليس با مشكلات بيشتري نيز مواجه شد. در اين ميان، اعتماد مردم انگليس نسبت به رسانه‌هاي اين كشور به دليل پيروي از سياست حاكم گرفتار چالشي سخت‌تر شد. در اين مقاله جيمز استانير بحران اعتمادسازي بين رسانه و افكارعمومي مردم انگليس را مورد مطالعه قرار مي‌دهد.
واژگان كليدي: سياست، رسانه، افكارعمومي، اعتمادسازي، انگليس.
| |
معرفي كتاب عمليات رواني؛ اصول و مطالعات موردی
نویسندگان: فرانک ال.گلداشتاین، بنجامین اف.فیندلی
مترجمان: حجت‌اله مرادی، محمود یزدان‌فام، پریسا کریمی‌نیا
ناشر: معاونت فرهنگی سپاه پاسداران، مرکز مطالعات فرهنگی
سال نشر: 1384
تعداد صفحات: 416ص
معرفی: امیرهوشنگ طهماسبی‌پور
| |